Kategoria: Inicjatywy IH

Szanowni Państwo,

w imieniu organizatorów tj. Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM w Poznaniu, Grupy Badawczej „Inicjatywa Helwecka” oraz Collegium Polonicum w Słubicach mamy zaszczyt zaprosić Państwa do udziału w panelu zatytułowanym

Wyzwania polityki zagranicznej i obrony Szwajcarii
wobec problemu neutralności w XXI wieku

Niniejszy panel jest organizowany w ramach XV międzynarodowej konferencji z cyklu „Europa XXI wieku”, która zaplanowana jest na 5-6 lutego 2015 r. w Collegium Polonicum w Słubicach. Uczestnikami panelu uczestnikami będą naukowcy i praktycy reprezentujący zarówno polskie jak i zagraniczne ośrodki naukowo-badawcze, politycy oraz inni zainteresowani sprawami Szwajcarii i jej miejsca w zjednoczonej Europie.

Głównym celem panelu Wyzwania polityki zagranicznej i obrony Szwajcarii wobec problemu neutralności w XXI wieku jest przyjrzenie się problemowi neutralności tego państwa w perspektywie prowadzonej przez niego polityki zagranicznej i obrony, a także analiza implikacji z tego wynikających.

Od kiedy w 1813 roku rząd Szwajcarii ogłosił neutralność, a dwa lata później kongres wiedeński ogłosił i zatwierdził akt wieczystej neutralności, Konfederacja pozostaje podmiotem neutralnym. Nie mogło to pozostać bez wpływu na prowadzoną przez Szwajcarię politykę zagraniczną i obrony. Podczas I i II wojny światowej Konfederacja pozostawała państwem neutralnym. Przez lata była poza strukturami organizacji międzynarodowych, np. takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych (przystąpiła dopiero 10 września 2002 roku po przegłosowaniu tej decyzji w referendum minimalną większością – 52% głosów), co jednak jednocześnie nie oznaczało całkowitego wyłączenia się w rozwiązywanie problemów międzynarodowych. Od roku 1921 była członkiem Ligi Narodów, której udzieliła siedziby w Genewie, a od 1963 roku jest państwem członkowskim Rady Europy. Szwajcaria jest też członkiem-założycielem (1960) Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu. Jednocześnie na mapie Europy Zachodniej Szwajcaria jest jednym z niewielu państw, które nie należą do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, a do strefy Schengen przystąpiła jako jedno z ostatnich państw zachodnioeuropejskich.

Nie pozostaje wątpliwości, że specyfika szwajcarskiego systemu politycznego, na który składają się m.in. kolegialna głowa państwa, federalna struktura państwa, szczególna rola instytucji demokracji bezpośredniej, a także neutralność – ma swój wpływ na kształtowaną przez rząd politykę zagraniczną i obrony. Od początku XXI wieku Szwajcarzy wypowiadali się w referendach na chociażby takie tematy jak: akcesja ich państwa do Unii Europejskiej (2001) i strefy Schengen (2005), czy określenia kwestii przepływu osób (2009 i 2014). Pomimo pozostawania państwem neutralnym, a może właśnie z tego powodu, Szwajcaria jest jednym z najbardziej zmilitaryzowanych państw w Europie. W 2014 roku Szwajcarzy wypowiadali się pośrednio również i w tej kwestii: opowiedzieli się przeciwko wydaniu 3,5 miliarda dolarów na zakup dwudziestu dwóch samolotów wielozadaniowych JAS 39E Gripen.

Celem panelu jest odpowiedź na pytania dotyczące wpływu neutralności szwajcarskiej na prowadzoną przez Helwetów politykę zagraniczną i obrony. Zamierzeniem badawczym jest również próba odpowiedzi na pytanie o cele polityki szwajcarskiej, zarówno tej wewnętrznej, jak i zewnętrznej, ze szczególnym uwzględnieniem współczesnych wyzwań w kontekście szeroko rozumianego bezpieczeństwa.

Panel podzielony będzie na dwie części: pierwsza anglojęzyczna, a druga w języku polskim.

Zgłoszenia do udziału w panelu prosimy wypełniać do 23 grudnia 2014 r. na stronie internetowej konferencji http://europa21.edu.pl/ (zakładka Formularz zgłoszeniowy – w uwagach proszę wpisać „panel szwajcarski”)

Koszt udziału w konferencji wynosi 450 PLN. Wymienioną kwotę należy wpłacić przelewem na konto: 77 1090 1362 0000 0000 3601 7903 (w tytule wpłaty wpisując treść: „K00000185 + nazwisko i imię Uczestnika” do dnia 12 stycznia 2015 r.

Informację o programie, sposobie dojazdu do Słubic i miejscu zakwaterowania prześlemy do 20 stycznia 2015 r.

Organizatorzy panelu

dr hab. Magdalena Musiał-Karg
mgr Marcin Łukaszewski

Miejsce konferencji: Collegium Polonicum, 69-100 Słubice ul. T. Kościuszki 1

E-mail: europa21@inpid.amu.edu.pl

Załączniki:

 

 

 

 

 

W czwartek 12 czerwca 2014 roku w Instytucie Studiów Międzynarodowych na Uniwersytecie Wrocławskim odbyło się międzynarodowe seminarium naukowe Grupy Badawczej „Inicjatywa Helwecka” pt. Swiss Sonderfall. Rozważania nad ustrojem politycznym, neutralnością, polityką zagraniczną i mediami w Szwajcarii. Gościem honorowym był Minister z Ambasady Szwajcarii w Polsce – Martin Michelet.

Było to już kolejne seminarium organizowane przez badaczy „Inicjatywy Helweckiej” (poprzednie odbyło się 5 grudnia 2013 roku w Poznaniu), którego celem jest prezentacja aktualnych badań oraz konsolidacja badaczy różnych dyscyplin zajmujących się problematyką szwajcarską w Polsce.

Seminarium rozpoczęło wystąpienie dr hab. Magdaleny Musiał-Karg z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu,pt. When the demos shape the politics of the canton. Someremarks on popular assembly in Switzerland, która zaprezentowała między innymi wyniki badań prowadzonych podczas wizyty studyjnej w Szwajcarii w maju 2014 roku.

Następnie Minister Martin Michelet wygłosiłreferat pt.: Direct Democracy in Switzerland: Are the people always right?

Cykl wystąpień w języku polskim rozpoczął dr Krzysztof Koźbiał z Uniwersytetu Jagiellońskiego na temat: Wpływu szwajcarskich rozwiązań ustrojowych na system polityczny Lichtensteinu. Następnie dr Maciej Aleksandrowicz z Uniwersytetu w Białymstoku zaprezentował referat pt. Konstytucyjne gwarancje wolności informacji oraz pozycji środków masowego przekazu w Konfederacji Szwajcarskiej.Na koniec dr Dariusz Komorowski z Uniwersytetu Wrocławskiego wygłosił referat pt.:Szwajcaria – przypadek szczególny? Rozważania nad hymnem Szwajcarii. Moderatorem dyskusji była dr hab. Barbara Wiśniewska-Paź z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Następnie członkowie Grupy Badawczej „Inicjatywa Helwecka” spotkali się z Ministrem Martinem Micheletem i rozmawiali na temat kolejnych projektów i spotkań grupy.

W Collegium Polonicum w Słubicach, 5 lutego 2014 roku, w pierwszym dniu czternastej konferencji z cyklu „Europa XXI wieku” zorganizowanej przez Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, odbył się panel zatytułowany „Formy partycypacji obywateli w procesie podejmowania decyzji politycznych w Europie”. Panel został zorganizowany przez Grupę Badawczą Inicjatywa Helwecka we współpracy z Centre for Direct Democracy Studies.

Moderowania dyskusji w panelu podjęli się dr Magdalena Musiał-Karg i dr Tomasz R. Szymczyński. O ile w poprzedniej edycji konferencji słubickiej uczestnicy panelu skupili się w głównej mierze na relacjach Szwajcarii z Unią Europejską, o tyle w bieżącej edycji przedmiotem zainteresowania uczestników panelu były formy partycypacji obywateli w procesie podejmowania decyzji politycznych w Europie.

W panelu wygłoszono 11 referatów. Pierwszym referentem był dr Marcin Rachwał dr Marcin Rachwał (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), który z perspektywy teoretycznej nakreślił problem wpływu obywateli na funkcjonowanie państw demokratycznych poprzez odwołanie się do sporu elitystów z pluralistami. Dr Rachwał powołał się w swoim wystąpieniu na stanowiska m. in. takich teoretyków jak Gaetano Mosca, Robert Michells czy Vilfredo Pareto. Podkreślił również, że dość często przywoływana teza jakoby Robert A. Dahl rozwijając koncepcję poliarchii zrównał ją z ustrojem demokratycznym jest błędna, gdyż w koncepcji Dahla demokracja oznacza pewien stan idealny, który w rzeczywistości nie został nigdy i nigdzie osiągnięty.

Kolejnym prelegentem był dr Krzysztof Koźbiał (Uniwersytet Jagielloński), który  podjął się omówienia ważnego we współczesnym dyskursie politycznym tematu obniżenia cenzusu wieku związanego z problematyką niskiej frekwencji wyborczej w państwach europejskich. Dr Koźbiał w swoim wystąpieniu odwołał się do przykładów, w których obniżenie wieku wyborczego było przedmiotem debaty publicznej. Wskazał m.in., że w Austrii zakończyło się to obniżeniem minimalnego wieku umożliwiającego udział w wyborach do 16 roku życia. Przedstawiony został również przykład szwajcarskiego kantonu Glarus, gdzie głosować mogą osoby, które ukończyły szesnasty rok życia, głównie ze względu na powiązanie ich z obowiązkiem składania rozliczenia z administracją skarbową w tym właśnie wieku.

Kolejnych dwóch prelegentów: mgr Krzysztof Duda (UAM) i dr Ewa Myślak (UJ) swoim przedmiotem zainteresowania uczynili inicjatywę ludową w Szwajcarii. Mgr Duda w referacie pt. „Inicjatywa obywatelska w Szwajcarii jako mechanizm wpływu obywateli na rozstrzygnięcia polityczne” zwrócił uwagę na stosunkowo wysoki odsetek inicjatyw wycofanych, co jego zdaniem wynika przede wszystkim z funkcjonalności tego instrumentu, którego sama już groźba użycia doprowadza do realizowania postulatów w nim zawartych przez decydentów politycznych. Z kolei dr Ewa Myślak w referacie zatytułowanym „Inicjatywa ludowa – ‘perła’ konstytucji szwajcarskiej w rękach głównych aktorów demokracji przedstawicielskiej” przedstawiła w jaki sposób instrument ten zostaje narzędziem w rękach partii politycznych i zależnych od nich organizacji, przy jednoczesnym zachowywaniu pozorów „obywatelskości” każdej z inicjatyw.

Następnie głos zabrał dr Michał Tomczyk (Universität Luzern), który w swoim referacie pt. „Proces decyzyjny w polityce zagranicznej Szwajcarii” starał się udowodnić tezę, wedle której ze względu na konieczność podejmowania szybkich decyzji, które pozostają w opozycji wobec konsensualnego prowadzenia polityki charakterystycznego dla systemu szwajcarskiego, w Konfederacji wyewoluował model oparty na silniejszej pozycji Rady Federalnej, która została wyposażona przez parlament związkowy w prawo prowadzenia polityki zagranicznej, czego konsekwencją jest polityczne i faktyczne wzmocnienie egzekutywy.

Dr Małgorzata Kaczorowska (Uniwersytet Warszawski) w swoim referacie pt. „Partycypacja polityczna obywateli i partie polityczne w Szwajcarii a Unia Europejska” przedstawiła zagadnienie stosunku szwajcarskich partii politycznych do kwestii integracji europejskiej. Wnioskiem było stwierdzenie, że o ile zrozumiałe i zgodne z miejscem na scenie politycznej pozostaje głęboko eurosceptyczne podejście Szwajcarskiej Partii Ludowej (SVP), to pozostałe partie parlamentarne (w tym i te w państwach europejskich zwyczajowo otwarte na kwestie integracji europejskiej) również z dość dużą rezerwą traktują procesy polityczne zachodzące w Europie.

Mgr Marcin Łukaszewski (UAM) swoje wystąpienie oparł na kazusie liechtensteińskim, którego specyfika polega przede wszystkim na silnej pozycji ustrojowej głowy państwa w stosunku do innych monarchii europejskich. Mgr Łukaszewski podjął się próby wskazania w jaki sposób obywatele są pozbawieni możliwości wpływu na kształt stanowionego przez parlament prawa poprzez wyposażenie niewybieralnego w powszechnych wyborach monarchę w prawo odmowy udzielenia sankcji ustawie przyjętej przez parlament. W swoim wystąpieniu mgr Łukaszewski odwołał się do kazusów luksemburskiego i belgijskiego, w których to ze względów światopoglądowych monarchowie odmawiali podpisania ustaw. W tym kontekście wyjątkiem na skalę europejską jest książę Liechtensteinu, który ma prawo odmowy podpisania ustawy.

Następnie głos zabrała dr Marta Witkowska (UW), która przedstawiła referat zatytułowany „Rozwój i przebieg procesów partycypacyjnych w Unii Europejskiej”, w którym naświetliła szereg wyzwań dla praktycznego funkcjonowania ugrupowań politycznych na poziomie unijnym. W opinii prelegentki wynikały one przede wszystkim z faktu niewystarczającego zharmonizowania przepisów dotyczących partii politycznych na szczeblu państw z regulacjami w UE.

Po wystąpieniu dr Marty Witkowskiej swój referat wygłosił dr Łukasz Zamęcki (UW), który przedstawił kwestię niskiego poziomu kapitału społecznego jako czynnika, który osłabia partycypację obywatelską w Unii Europejskiej. W swoim wystąpieniu dr Zamęcki wskazał na zależność, która w opinii prelegenta winna stanowić przedmiot zainteresowania dla decydentów politycznych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Dr Zamęcki w swojej analizie świadomie pomijając kazus belgijski ze względu na funkcjonujący w tym państwie przymus wyborczy, wskazał na wysoki stopień korelacji między poziomem kapitału społecznego a frekwencją wyborczą.

Kolejną prelegentką była dr Magdalena Musiał-Karg (UAM), która przedstawiła problem deficytu demokracji bezpośredniej na szczeblu unijnym. O ile w państwach członkowskich Unii Europejskiej instytucje demokracji bezpośredniej funkcjonują i były wielokrotnie zastosowane w podejmowaniu decyzji związanych z procesem integracji europejskiej, to funkcjonowanie Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej – zdaniem dr Musiał-Karg – należy obecnie ocenić jako nieefektywne. Jest to instrument pożądany, jednak ze względu na trudności jego wdrożenia i brak obligatoryjności spoczywający na Komisji Europejskiej co do wszczęcia inicjatywy prawodawczej w Parlamencie Europejskim, oznacza słabą skuteczność tego instrumentu demokracji bezpośredniej.

Ostatnim prelegentem był dr Tomasz R. Szymczyński (UAM), który w swoim referacie zatytułowanym „’Decyzje podejmowane jak najbliżej obywateli’ w UE – refleksje z perspektywy hermeneutycznej” przedstawił problematykę roli i wagi poszukiwań adekwatnej formy komunikowania na temat zagadnień procesu integracji europejskiej.  Wskazał on na problem konieczności zwiększenia poziomu zaangażowania środowisk obecnych w polach polityki, nauki oraz dziennikarstwa w relacjonowanie wydarzeń, jakie zachodzą nie tylko na krajowym czy lokalnym poziomie rzeczywistości politycznej, ale również europejskim. Prelegent podkreślił, że szczególnie w dobie światowego kryzysu finansowo-gospodarczego jest to zadanie istotne zarówno w odniesieniu do treści, jak i formy.

Następnie głos zabrali dr M. Musiał-Karg i dr T.R. Szymczyński, którzy zaprosili prelegentów do dyskusji.

Następnego dnia konferencji miało miejsce spotkanie członków Grupy Badawczej Inicjatywa Helwecka na temat dalszych planów prac.

Sporządził: Marcin Łukaszewski